Jak pies pomaga w walce z depresją i lękiem?
Obecność psa może znacząco wpływać na samopoczucie człowieka. Psy kochają ludzi bezwarunkowo. Ta akceptacja jest ważna dla osób z obniżonym nastrojem. Kontakt z psem łagodzi objawy depresji i lęku.
Interakcja z czworonogiem ma realny wpływ na biochemię mózgu. Głaskanie psa czy zabawa z nim obniża poziom kortyzolu. Kortyzol to hormon stresu. Jednocześnie wzrasta produkcja oksytocyny i serotoniny. Są to tak zwane hormony miłości i szczęścia. Jak mówi behawiorystka Sabina Pawlik:
Aktywny kontakt z psem, budowanie z nim relacji skutkuje wydzielaniem oksytocyny, serotoniny, czyli tzw. hormonów miłości i szczęścia.
Regularne spacery z psem to kolejny ważny element. Pies potrzebuje wyjść na dwór minimum 2-3 razy dziennie. To motywuje właściciela do aktywności fizycznej. Ruch na świeżym powietrzu redukuje stres. Stymuluje też wydzielanie endorfin, naturalnych poprawiaczy nastroju. Posiadanie psa wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka chorób naczyniowych o 36%.
Czy każdy pies może być wsparciem terapeutycznym?
Każdy pies może przynieść radość i poprawić nastrój. Jednak nie każdy pies nadaje się na towarzysza dla osoby w ciężkiej depresji. Ważny jest temperament zwierzęcia. Pies powinien być spokojny, cierpliwy i przewidywalny.
Odpowiednio przygotowany pies to coś więcej niż domowy pupil. Profesjonalnie szkolone psy potrafią wyczuwać zmiany nastroju. Reagują na stany lękowe. Mogą nawet budzić z koszmarów. Jak podkreśla Irena Semmler, prezeska Fundacji na rzecz Osób Niewidomych 'Labrador - Pies Przewodnik':
Odpowiednio przygotowany pies może być dobrym wsparciem i istotnym uzupełnieniem terapii dla osób zmagających się z depresją.
Pamiętaj jednak, że pies nigdy nie zastąpi profesjonalnego leczenia. Terapia farmakologiczna, konsultacje z psychologiem czy psychiatrą są kluczowe. Pies jest cennym uzupełnieniem, ale nie lekiem samym w sobie.
Pies asystujący a pies wsparcia emocjonalnego (ESA) – jakie są różnice?
Istnieją różne kategorie psów pomagających ludziom. Ważne jest rozróżnienie psa asystującego od psa wsparcia emocjonalnego. Ich role, szkolenie i status prawny znacznie się różnią.
Pies asystujący – definicja i zadania
Pies asystujący to zwierzę specjalnie szkolone. Wykonuje konkretne zadania dla osoby z niepełnosprawnością. Może pomagać osobom na wózkach, niewidomym, niedosłyszącym. Potrafi też wspierać osoby z padaczką czy PTSD.
Psy asystujące dla osób z problemami psychicznymi potrafią wyczuwać ataki paniki. Reagują, by uspokoić właściciela. Mogą przypominać o lekach lub przerywać natrętne zachowania. Sabina Pawlik wyjaśnia mechanizm wyczuwania lęku:
Nos psów jest po prostu niesamowity. Chodzi o kortyzol wydzielany przez człowieka, gdy rośnie stres. Pies to czuje i wie, że powinien odpowiednio zareagować na zbliżający się atak paniki.
W Polsce status psa asystującego jest prawnie uregulowany. Pies taki ma prawo wstępu do większości miejsc publicznych. Musi być odpowiednio oznaczony. Aby pies był traktowany jako asystujący, właściciel musi posiadać orzeczenie o niepełnosprawności. Świadomość wykorzystania psów asystujących w terapii zaburzeń psychicznych jest w Polsce nadal niewielka.
Pies wsparcia emocjonalnego (ESA) – definicja i rola
Pies wsparcia emocjonalnego (Emotional Support Animal - ESA) zapewnia komfort i towarzystwo. Jego obecność łagodzi objawy lęku, depresji czy PTSD. Pies ESA nie musi przechodzić specjalistycznego szkolenia do wykonywania zadań. Musi jednak być dobrze wychowany i nie stwarzać problemów.
Status prawny ESA różni się w zależności od kraju. W Stanach Zjednoczonych psy ESA mają pewne prawa. Dzięki ustawie Fair Housing Act (FHA) mogą mieszkać z właścicielem nawet tam, gdzie zwierzęta są zabronione. Uwaga: przepisy dotyczące podróży lotniczych (ACAA) uległy zmianie i linie lotnicze nie muszą już akceptować ESA na pokładzie.
W Polsce psy wsparcia emocjonalnego nie mają specjalnego statusu prawnego. Nie są uznawane za psy asystujące. Nie mają więc prawa wstępu do miejsc, gdzie obowiązuje zakaz wprowadzania zwierząt. Aby uzyskać status ESA (głównie w USA), potrzebny jest list od licencjonowanego specjalisty zdrowia psychicznego.
Jaka jest różnica między psem asystującym a psem wsparcia emocjonalnego?
Pies asystujący jest szkolony do wykonywania konkretnych zadań związanych z niepełnosprawnością właściciela i ma prawnie zagwarantowany dostęp do wielu miejsc publicznych. Pies wsparcia emocjonalnego zapewnia komfort terapeutyczny samą obecnością, nie musi wykonywać zadań, a jego status prawny (szczególnie w Polsce) jest ograniczony.
Jak zdobyć psa asystującego lub wspierającego emocjonalnie?
Proces pozyskania psa wspierającego zależy od jego rodzaju. Wymaga zaangażowania i spełnienia określonych warunków.
Proces uzyskania psa asystującego
Zdobycie psa asystującego to złożony proces. Oto jego główne etapy:
- Ocena potrzeb: Zastanów się, jak pies mógłby Ci pomóc w codziennym życiu.
- Konsultacja ze specjalistą: Porozmawiaj z lekarzem lub terapeutą o możliwości wsparcia przez psa. Dokumentacja medyczna jest często wymagana.
- Wyszukanie organizacji: Znajdź organizację szkolącą psy asystujące, np. Fundację na Rzecz Osób Niewidomych 'Labrador - Pies Przewodnik' czy Fundację SERVICE DOGS POLAND.
- Proces aplikacji: Złóż wniosek w wybranej organizacji. Bądź szczery i dokładny w opisie swoich potrzeb.
- Wywiad i ocena: Organizacja oceni Twoją sytuację i możliwość dopasowania psa.
- Okres oczekiwania: Czas oczekiwania na odpowiedniego psa może wynosić od kilku miesięcy do nawet dwóch lat.
- Wspólne szkolenie: Po dopasowaniu psa przechodzisz szkolenie, aby nauczyć się z nim współpracować.
Koszt wyszkolenia psa asystującego jest wysoki. Może wynosić od 50 do 60 tysięcy złotych. Organizacje często pozyskują fundusze na pokrycie tych kosztów.
Proces uzyskania psa wsparcia emocjonalnego (ESA)
W Polsce nie ma formalnej ścieżki uzyskania psa wsparcia emocjonalnego. Status ESA nie jest prawnie uznawany. Jeśli jednak rozważasz posiadanie psa dla wsparcia emocjonalnego:
- Skonsultuj się ze specjalistą: Porozmawiaj z terapeutą lub psychiatrą o korzyściach i obowiązkach związanych z posiadaniem psa.
- Wybierz odpowiedniego psa: Zwróć uwagę na temperament, poziom energii i potrzeby pielęgnacyjne psa. Dopasuj go do swojego stylu życia.
- Zapewnij podstawowe szkolenie: Naucz psa dobrych manier i posłuszeństwa. Jest to ważne dla komfortu Twojego i otoczenia.
Pamiętaj, że certyfikaty ESA kupowane online nie mają mocy prawnej ani w Polsce, ani często w USA. Kluczowa jest opinia specjalisty zdrowia psychicznego.
Szkolenie psa do roli terapeutycznej
Szkolenie psa wspierającego to ważny etap. Różni się w zależności od przyszłej roli psa.
Szkolenie psa asystującego
Szkolenie psa asystującego jest długie i intensywne. Prowadzą je wyspecjalizowane organizacje lub trenerzy. Proces obejmuje kilka etapów:
| Etap | Opis |
|---|---|
| Wybór rasy i szczenięcia | Selekcja psów o odpowiednich predyspozycjach (np. Labrador, Golden Retriever, Owczarek Niemiecki). |
| Podstawowe szkolenie posłuszeństwa | Nauka komend: siad, zostań, chodzenie przy nodze. Socjalizacja. |
| Specjalistyczne szkolenie asystujące | Nauka konkretnych zadań dostosowanych do potrzeb przyszłego właściciela. |
| Praca w środowisku rzeczywistym | Szkolenie w miejscach publicznych, nauka ignorowania rozproszeń. |
Szkolenie trwa zazwyczaj od kilku miesięcy do kilku lat. Wymaga cierpliwości i konsekwencji.
Szkolenie psa wsparcia emocjonalnego (ESA)
Pies wsparcia emocjonalnego nie musi wykonywać specjalnych zadań. Jednak musi być dobrze wychowany. Podstawowe szkolenie obejmuje:
- Posłuszeństwo: Nauka podstawowych komend.
- Socjalizacja: Przyzwyczajanie psa do różnych miejsc, ludzi i zwierząt.
- Dobre maniery: Eliminowanie niepożądanych zachowań (np. skakania, szczekania).
Możesz szkolić własnego psa na ESA. Zaleca się jednak współpracę z profesjonalnym trenerem. Pomoże on w nauce i rozwiązywaniu problemów behawioralnych.
Czy mogę sam wyszkolić psa na psa wspierającego emocjonalnie?
Tak, możesz samodzielnie szkolić swojego psa w zakresie podstawowego posłuszeństwa i dobrych manier. Jednak współpraca z doświadczonym trenerem jest zalecana, aby zapewnić skuteczność szkolenia i rozwiązać ewentualne problemy behawioralne.
Dowody naukowe na skuteczność psów w terapii lęku i depresji
Coraz więcej badań potwierdza pozytywny wpływ psów na zdrowie psychiczne. Interakcje z psami mogą obniżać poziom lęku i poprawiać nastrój. Zaburzenia lękowe dotykają od 4% do 20% populacji.
Jedno z badań przeprowadzonych w Katedrze i Klinice Psychiatrycznej w Warszawie oceniało wpływ interakcji z psem asystującym. Badano pacjentów oddziału dziennego z objawami lękowymi. Grupa badana (30 pacjentów) miała 15-minutową interakcję z psem. Grupa kontrolna (30 pacjentów) nie miała kontaktu z psem. Nasilenie lęku oceniano przed i po interwencji za pomocą 11-stopniowej skali.
Wyniki wielu badań, w tym cytowanych przez autorów badania (np. Baker SB, Hoffmann AOM, Lass-Hennemann J), wskazują na skuteczność dogoterapii. Interakcje ze zwierzętami obniżają lęk i strach. Poprawiają nastrój u pacjentów z depresją czy fibromialgią.
Posiadanie psa wspierającego – obowiązki i wyzwania
Decyzja o posiadaniu psa to zobowiązanie na wiele lat. Pies wymaga codziennej opieki. Należy zapewnić mu spacery, karmienie, zabawę i opiekę weterynaryjną. Regularne spacery (minimum 2-3 dziennie, łącznie około godziny) są kluczowe.
Posiadanie psa wspierającego, zwłaszcza asystującego, wiąże się z wyzwaniami. Może pojawić się konieczność radzenia sobie z reakcjami publicznymi. Ważna jest znajomość swoich praw, szczególnie w przypadku psa asystującego. Mimo obowiązków, korzyści są ogromne. Pies oferuje towarzystwo, wsparcie i bezwarunkową miłość. Może znacząco poprawić jakość życia.
Podsumowanie – czy warto mieć psa dla wsparcia psychicznego?
Pies może być wspaniałym towarzyszem i wsparciem w trudnych chwilach. Pomaga łagodzić objawy depresji i lęku. Motywuje do aktywności i budowania relacji. 23 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Walki z Depresją. To dobra okazja, by docenić rolę zwierząt w naszym życiu.
Pamiętaj jednak o odpowiedzialności. Pies to żywa istota z własnymi potrzebami. Jak mówi Irena Semmler:
Pies jest zawsze uzupełnieniem tradycyjnej terapii. On nas nie wyleczy z depresji, jedynie wspiera proces terapeutyczny przez to, że osoba, która zmaga się z zaburzeniami psychicznymi, staje się odpowiedzialna za inną istotę żywą.
Przed podjęciem decyzji o psie, szczególnie w kontekście problemów psychicznych, skonsultuj się ze specjalistą. Oceni on, czy to odpowiednie rozwiązanie dla Ciebie.
